Jedan od prvih festivala baleta u BiH – Balet Fest Sarajevo
Osnovan prije deset godina, Balet Fest Sarajevo je do sada ugostio mnogobrojne baletne kompanije i umjetnike plesa te, održao uspješne popratne programe: radionice, konferencije, izložbe i stručne razgovore.
Iz sezone u sezonu, festival BFS se uspješno održava, ostvaruje svoje ciljeve te se profilirao u jedinstven event.
Balet Fest Sarajevo predstavlja najbolje od evropske i domaće baletne umjetnosti. Tokom sedam dana septembra, Sarajevo postaje centar jedinstvenog svijeta baleta.
Pored baletnog repertoara koji se svake godine izvodi u Narodnom pozorištu, Balet Fest organizira niz radionica i neformalnih druženja sa studentima, mladim umjetnicima i svim poštovaocima ove umjetnosti.
Historija Sarajevskog baleta
Sarajevski balet osnovan je 1946. godine, ali je svoju prvu samostalnu predstavu “Žetva” Borisa Papandopula izveo tek 25. maja 1950, što je ujedno bio i početak njegovog pravog profesionalnog postojanja na sceni Narodnog pozorišta u Sarajevu.
Scenom sarajevskog baleta je proteklih decenija prošlo više od 300 igrača i balerina, od kojih preko 40 solista, više od 30 epizodista i preko 200 članova ansambla.
Od 1951. do 1975. ovaj ansambl je pod vodstvom Franje Horvata (u to vrijeme koreograf i rukovodilac Sarajevskog baleta) izgradio određeni stil koreografskog izražavanja.
Odričući se spektakularnosti, razvijajući svoje koreografske ideje plesa i baleta, Sarajevski balet je izrastao u ansambl koji počinje ispisivati novu stranicu u historiji kulture i umjetnosti Sarajeva.
Iz prvog desetljeća Sarajevskog baleta, ansambl je izveo više od trideset premijera, među kojima su djela velikog klasičnog repertoara, kao i osnovi domaćeg baletskog stvaralaštva, a njegovan je i neoklasični stil.
Dana 29. marta 1977. godine počinje obnova zgrade Narodnog pozorišta Sarajevo.
U obnovljenom pozorištu 1981. godine je izvedena premijera Labudovog jezera u koreografiji britanskog koreografa Petera Darella.
Tokom 1980-ih najznačajnije je koreografsko ime Dragutina Boldina koji unaprijeđuje Sarajevski balet vrijednim koreografskim kreacijama.
Od predstava koje su stvarane između 1968. i 1981. godine izdvajaju se Adam i Eva, Grozdanin kikot i Satana. Poseban pečat izrazu Sarajevskog baleta daje ime Slavka Pervana.
Cijelo Narodno pozorište Sarajevo bilježi veliki datum produkcijom Carmina Burana Carla Orffa, gdje je u ostvarenoj saradnji Sarajevskog baleta, Hora i Orkestra na sceni stvoreno autentično spektakularno scensko jedinstvo pjesme, muzike i plesa.
Od 1992. do 1995. godine, u vremenu rata u Bosni i Herzegovini, Sarajevski balet nije prestajao s radom. U desetkovanom ansamblu i kadrovima ostalo je nekoliko odvažnih zaljubljenika baletske igre.
Tokom proteklih decenija Sarajevski balet je dao plejadu vrhunskih umjetnika.
U Narodnom pozorištu je svih ovih godina radio baletski studio čije djelovanje, pored baletske škole nije zanemareno, a koji je stvorio ozbiljan ansambl sa uvaženim Prvacima i solistima.
Od 2015. godine funkciju vršioca dužnosti umjetničkog direktora Baleta vrši koreografkinja Belma Čečo Bakrač.
Ženski ansambl
- Tamara Ljubičić
- Jekaterina Vereščagina
- Jovana Milosavljević
- Albina Huskić
- Mia Prašo
- Ana Kuzmanović
- Paula Grubešić-Mateescu
- Aleksandra Smiljanić
- Dajana Popović
- Marijana Marić
- Sabina Sokolović
- Aida Mujčinović-Palinić
- Amina Sulejmanagić
- Nataša Pavlović
- Nađa Pušilo
Muški ansambl
- Mihail Mateescu
- Mensud Vatić
- Hariz Šabanović
- Boris Vidaković
- Adrian Scrimint
- Gaponjko Evgenij
- Adnan Džindo
- Jesenko Matković
- Goran Staniškovski
Rifka Levi – prva profesionalna balerina iz Sarajeva
Rifka (Riki) Levi bila je prva profesionalna balerina iz Sarajeva. Potiče iz skromne sefardske obitelji.
Zbog ogromnog plesačkog talenta sefardsko društvo ‘La Benevolencija’ omogućilo joj školovanje u Beču, gdje je uspješno završila baletnu školu.
Između dva rata živi u Beogradu i nastupa kao primabalerina, članica baletnog ansambla Narodnog pozorišta.
Stiče veliku popularnost, otvaraju joj se vrata velikih svjetskih baletnih centara, ali nakon nezgodnog pada za vrijeme jedne predstave ozljeđuje kuk, te poslije toga više ne nastupa.
Za vrijeme Drugog svjetskog rata krila se u jednom srpskom selu, a nakon rata živi u Beogradu i Sjedinjenim Američkim Dravama.
Nakon rata ponovo se vraća u Narodno pozorište, ali ovoga puta kao kostimograf. Umrla je i sahranjena je 1968. godine u Njujorku, u koji je 1957. otišla zbog operacije kuka.
Rifka Riki Levi je svoju baletsku karijeru nastavila u prestonici Jugoslavije gde je u periodu od 1923. do 1927. godine bila igračica baleta Narodnog pozorišta, da bi od sezone 1926/27. postala solo balerina. Rifka se po svemu isticala, uvijek ispoljavajući svoj dražesni šarm i nevjerovatnu strast prema baletu.
Odigrala je veliki broj karakternih uloga i solo minijatura. Kritika je posebno isticala „njen talenat za stilizovanu grotesku“ što je umnogome doprinjelo da postane miljenica uvijek zahtijevne i probirljive beogradske publike.
Prepoznavši u Rifki buduću baletsku zvijezdu, sa neizmjernom harizmom i talentom, Narodno pozorište odlučuje da je 1932. godine pošalje u Pariz.
Tako je Rifka Levi uzimala časove u školi klasičnog ruskog baleta profesora Nikolaja Legata, nekadašnjeg prvaka ruskog carskog baleta, kao i kod gospođe Nižinski.
Rifka je svoju karijeru polako gradila, konstantno se usavršavajući kod najboljih baletskih pedagoga, zbog čega su joj vrata cijele Evrope bila otvorena. Kao balerina Narodnog pozorišta gostovala je u Francuskoj, Austriji, Njemačkoj, Čehoslovačkoj, Španiji i Grčkoj.
Vrhunac svoje baletske karijere Rifka Levi doživjela je u sezoni 1931/34. i tada je važila za miljenicu beogradske baletske publike.
Riki je tokom godina karijere odigrala veliki broj karakternih i solo minijatura, među kojima su: Sladoled u “Labudovom jezeru”, Kanarinka i Bela mačka u “Začaranoj lepotici”, Ljubimče dvora i Arapka u “Rajmondi”, Beba u “Vili lutaka”, Pajac i Strelica u “Kopeliji”, Mor u “Don Kihotu” i druge.
Nakon uspjeha koji su se nizali jedan za drugim, Rifka je baš kada je trebalo da potpiše ugovor sa Sadlers Velsom, doživela peh na sceni koji će je odvojiti od scene i natjerati je da zauvijek odloži svoje baletske cipele.
Lik Riki Levi obrađen je u triologiji srpske književnice Gordane Kuić „Miris kiše na Balkanu“ i „Cvat lipe na Balkanu“ po kojima su rađene i istoimene serije u kojima lik Riki Levi (u seriji Riki Salom) tumače u prvom delu Aleksandra Bibić, a u drugom djelu Nataša Ninković.
U rodnom Sarajevu, gotovo da se niko i ne seća prve sarajevske balerine. Ipak, Riki je zaslužno dobila baletsku predstavu koja je inspirisana njenim životom.
Radi se o baletu pod nazivom „Miris kiše na Balkanu – balet o Riki“, u koreografiji i režiji Slavka Pervana, koji je premijerno izveden u Sarajevu 1992. godine, a u Beogradu balet je odigran iste godine, i to na BEMUS-u. U ulozi Riki našla se balerina Tatjana Kladničkina.
Preporučujemo da pročitate:
- Sebilj – simbol i srce Sarajeva
- Tunel Spasa Sarajevo
- Sarajevski tramvaj
- Saburina kuća
- Stari grad Maglaj
- Prokoško jezero
- Tešanjska gradina
